بررسی امکان نشاء کاری مکانیزه در روش های شله زنی و تراکم خاک و اثرات آنها بر خواص فیزیکی خاک و عملکرد برنج در خاک رسی سیلتی

در استان اصفهان ‘ نشاء کاری برنج بصورت دستی اجرا می شود که عملیاتی خسته کننده و کارگربر می باشد. کاشت مکانیزه برنج به بستری با شرایط خاص دارد. از آن جایی که در ارتباط با مسایل تهیه بستر نشاء در کشت مکانیزه برنج در اصفهان اطلاعاتی در دسترس نیست‘ مناسب بودن چند روش تهیه بستر نشاء برای کاشت با یک دستگاه نشاء کار دو چرخ دستی مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در سال 1377 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کبوتر آباد ‘ مرکز تحقیقات کشاورزی اصفهان ‘ واقع در 40 کیلومتری جنوب شرقی اصفهان‘ در خاکی با بافت رسی سیلتی‘ اجرا گردید . در این تحقیق‘ اثرات روش های تهیه بستر نشاء‘ شامل روش های شله زنی و تراکم خاک با روش نشاء کاری دستی بر خواص فیزیکی خاک‘ سوخت مصرفی‘ ظرفیت ماشین و عملکرد محصول با به کارگیری طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار ارزیابی شد. تیمارهای شله زنی شامل یک و دو بار تردد با دو نوع خاک همزن ( با تیغه های L – شکل و کاردی) و شش با تردد با کولتیواتور مزرعه ساقه صلب (با نام محلی خیش چی) بودند. تیمار تراکم خاک با دو بار عبور تراکتور ITM -750 روی سطح مزرعه حاصل شد. ارزیابی مزرعه ای نشاء کار نشان داد که در حالتی که خاک قوام کافی نداشت‘ نشاء های کاشته شده با دستگاه نشاء کار در بستر های تهیه شده با روش شله زنی به زیر گل فرو می رفتند‘ و در صورت قوام یافتن خاک‘ در اثر چسبیدن خاک به چرخ های نشاءکار‘ دستگاه از حرکت باز می استاد. اگرچه دستگاه نشاءکار در روش تراکم خاک به راحتی حرکت می کرد و عمل نشاء کاری را نیز براحتی انجام می داد‘ ولی در این مورد چون خاک سطحی نیز فشرده بود و بستر نرمی جهت استقرار نشاء ها وجود نداشت‘ نشاء ها استقرار لازم را پیدا نکردند و تعداد زیادی از آنها پس از اندک زمانی بر روی آب شناور می شدند. اگرچه جرم مخصوص ظاهری خاک پس از عملیات تهیه بستر تحت تاثیر روشهای تهیه بستر قرار نگرفت‘ ولی جرم مخصوص ظاهری خاک پس از برداشت در روش های شله زنی با دو بار عبور با خاک همزن تیغه کاردی و تراکم خاک به ترتیب دارای بیشترین و کمترین مقدار بودند. نفوذپذیری تجمعی آب در کرت های شله زنی شده با خاک همزمان ها از تیمار شاهد (بدون عملیات) کمتر بود‘ ولی مقدار آن در روش تراکم خاک شبیه تیمار بود. عملکرد دانه در روش شله زنی با شش بار تردد کولتیواتور مزرعه ساقه صلب (روش مرسوم منطقه) در مقایسه با یک با عبور خاک همزن مجهز به تیغه L- شکل‘ 3% کاهش نشان داد‘ ولی مقدار سوخت مصرفی و زمان انجام عملیات آن به ترتیب 45 و 200 درصد افزایش یافت. استفاده از دستگاه نشاءکار در بسترهای تهیه شده با روش شله زنی در خاک های سنگین و چسبنده همانند شرایط مشابه با آزمایش حاضر که برای اولین بار زیر کشت برنج رفته و هنوز دچار تغییرات شیمیایی برای کاهش نیروی چسبندگی نشده‘ توصیه نمی گردد. بر اساس نتایج حاصله‘ تهیه بستر نشاء با استفاده از خاک همزن با انرژی مصرفی کمتر و بازده بیشتر‘ عملکرد دانه ای حداقل مشابه روش مرسوم شله زنی در شرایط مشابه آزمایش حاضر دارد.